Tại Hội thảo kết nối công nghiệp 4.0 do Hiệp hội doanh nghiệp điện tử Việt Nam (VEIA) và ban tổ chức triển lãm ITAP 2023 tại Singapore tổ chức ngày 10/5, Bà Đỗ Thị Thúy Hương, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam (VEIA), Phó chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam (VASI) nhấn mạnh, chuỗi cung ứng toàn cầu là chủ đề nóng trong 3 năm trở lại đây. Đặc biệt khi đại dịch Covid-19 và chiến tranh đang làm thay đổi, định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu.

Vấn đề đặt ra, các doanh nghiệp Việt Nam đã và đang làm gì để tận dụng và nắm bắt các cơ hội do dịch chuyển chuỗi cung ứng mang lại?

CÔNG NGHIỆP ĐIỆN TỬ VIỆT NAM ĐANG ĐỨNG TRƯỚC NHIỀU CƠ HỘI RẤT LỚN

Nhận định về những cơ hội cho ngành công nghiệp điện tử Việt Nam, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam thông tin, từ đầu năm 2023 đến nay đã có nhiều hãng lớn, doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng công nghiệp điện tử đã dịch chuyển từ thị trường nước ngoài vào Việt Nam, tìm kiếm nhà máy sản xuất và triển khai chuỗi cung ứng.

Gần đây thông tin một hãng công nghệ lớn đã tìm kiếm triển khai sản xuất các dòng sản phẩm cao cấp hơn, sẽ kéo theo một loạt các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đi kèm...

Đây là những tín hiệu tốt, cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam có thể tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, gia tăng giá trị nội địa để đóng góp nhiều hơn vào chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, con đường đối với các doanh nghiệp công nghiệp điện tử Việt Nam còn rất dài để có thể thay đổi và theo kịp được một trong những chuỗi cung điện tử tiên tiến nhất hiện nay, bà Hương nói.

Thứ hai, Việt Nam cũng có cơ hội tăng cường xuất khẩu sang các thị trường khó tính và một số thị trường mới do sự điều chỉnh chuỗi cung ứng. Bà Hương cho hay, thời gian gần đây Hiệp hội doanh nghiệp điện tử Việt Nam đã tiếp nhiều đoàn doanh nghiệp đến từ các nước châu Âu, Đông Âu (cũ), Nga… mời gọi xúc tiến đầu tư và xuất khẩu sản phẩm sang các thị trường này.

Thứ ba là xu hướng dịch chuyển đầu tư và sản xuất đang tạo cơ hội cho Việt Nam tăng cường thu hút đầu tư FDI lớn và chất lượng trong ngành công nghiệp điện tử, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất, sản xuất chip. Minh chứng là hãng sản xuất chip Amkor vừa gia tăng mức đầu tư vào thị trường Việt Nam. Ngoài ra, một số doanh nghiệp sản xuất chip trong chuỗi cung ứng của một “ông lớn” công nghệ khác cũng đang xem xét nghiên cứu, tìm vị trí đặt nhà máy…

Thứ tư, các nước đang thúc đẩy liên kết kinh tế song phương và đa phương với Việt Nam cũng như phê chuẩn các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới CPTPP và EVFTA… diễn ra khẩn trương, tạo thuận lợi hơn cho thương mại và đầu tư trong các ngành công nghệ cao, đặc biệt là điện tử.

Mặc dù xuất khẩu sang các thị trường này có mức thuế thấp từ 0-5% nhưng việc ký kết các hiệp định thương mại này sẽ tạo điều kiện để các “ông lớn” công nghệ đầu tư các công nghệ có chất lượng hơn vào Việt Nam, kéo theo cơ hội tham gia chuỗi cung ứng cho các doanh nghiệp Việt. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng, nâng cao vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chia sẻ nhận định này, ông Darren Seah, Giám đốc Danh mục phụ trách Triển lãm Chuyển đổi Công nghiệp châu Á- Thái Bình Dương (ITAP) bày tỏ, doanh nghiệp điện tử Việt Nam đang đứng trước cơ hội rất lớn để tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.Trên thế giới đang có xu hướng tìm kiếm các địa điểm sản xuất về điện tử, thay đổi cho các thị trường truyền thống.

Cũng theo chuyên gia này, Việt Nam đã thu hút được những tập đoàn điện tử lớn trên thế giới đến đầu tư như Samsung, LG, Intel, Canon… điều có chứng tỏ, Việt Nam hoàn toàn có thể đặt mình vào vị trí trung tâm sản xuất các sản phẩm điện tử của khu vực. Cơ hội để Việt Nam thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, trong đó có nhà đầu tư trong lĩnh vực điện tử là rất lớn. Đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp điện tử Việt Nam tìm kiếm những cơ hội hợp tác với doanh nghiệp nước ngoài, từ đó tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của ngành điện tử.

NHẬN DIỆN NHỮNG RỦI RO, THÁCH THỨC TRONG CHUỖI CUNG ỨNG

Chia sẻ về bức tranh công nghiệp điện tử hiện nay, xu hướng phát triển mới, Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam khẳng định, công nghiệp điện tử Việt Nam là ngành có kim ngạch xuất khẩu đứng đầu trong các ngành chế biến chế tạo của Việt Nam hơn 10 năm qua. Tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành công nghiệp điện tử năm 2022 đạt hơn 114 tỷ USD, đứng đầu trong các ngành công nghiệp chế biến chế tạo, chiếm hơn 30% tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

Con số này cho thấy, ngành điện tử có vai trò đóng góp rất lớn vào việc cân bằng ngoại hối và cán cân thương mại cho cả nước. Đơn cử như năm năm 2022 cả nước xuất siêu 11,2 tỷ USD thì ngành điện tử xuất siêu 11,246 tỷ USD. Hoa Kỳ và Trung Quốc là hai thị trường lớn trong xuất khẩu của ngành công nghiệp điện tử Việt Nam.

Các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM và các khu công nghiệp tập trung, có nhiều doanh nghiệp Việt Nam là nhà cung cấp cấp 1 cho các tập đoàn công nghệ đa quốc gia chiếm tỷ trọng đáng kể và đang tiếp tục tăng trưởng. Tuy nhiên, phần lớn các doanh nghiệp này có quy mô vừa và nhỏ.

Theo các dự báo xu hướng nền kinh tế toàn cầu năm 2023 vẫn tiếp tục có suy thoái nhẹ, cục bộ và ngắn hạn. Giá cả hàng hóa đã giảm nhưng nhu cầu của người tiêu dùng cũng giảm đáng kể, đặc biệt là các mặt hàng công nghệ cao. Điều này phần nào ảnh hưởng, tác động đến ngành công nghiệp điện tử, sản xuất và đơn hàng của các doanh nghiệp điện tử.

Một trong những rủi ro thách thức hiện nay được các chuyên gia đề cập chính là vấn đề an ninh chuỗi cung ứng và thiếu hụt nguồn nhân lực kỹ năng hấp thụ công nghệ. Các doanh nghiệp điện tử đang đối mặt với rủi ro về điều chỉnh chuỗi cung ứng và mất đơn hàng khá nhiều...

Nêu ra những rủi ro thách thức này, bà Hương cũng lưu ý các doanh nghiệp điện tử về các xu hướng phát triển nhanh về kinh tế số, tài chính xanh, chuyển đổi xanh cần chú ý trong giai đoạn tới.

Sau cú hích Covid-19, thói quen và hành vi tiêu dùng mới đã được hình thành, thay đổi lớn. Khách hàng đã chuộng mua sắm trực tuyến nhiều hơn, thanh toán online, chuyển khoản. Đặc biệt khách hàng ngày càng quan tâm nhiều hơn đến tính ứng dụng thực tế của các sản phẩm, thiết bị điện tử hơn là các thiết bị cao cấp.

Bà Hương nhấn mạnh, đây là những vấn đề quan trọng quyết định cạnh tranh mà các nhà sản xuất điện tử cần chú ý, căn cứ vào hành vi tiêu dùng này để điều chỉnh định hướng tổ chức, năng lực sản xuất các thiết bị điện tử, chú trọng chất lượng và ứng dụng thực tế cũng như giá cả cạnh tranh hợp lý.

Nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp điện tử khai thác các cơ hội lớn của thị trường, Hiệp hội doanh nghiệp điện tử sẽ cung cấp thông tin cập nhất về xu hướng phát triển của ngành, tư vấn pháp lý; hợp tác khoa học, công nghệ và đào tạo nhân lực, cấp chứng chỉ điện tử; phát triển thương mại, hội chợ triển lãm; kết nối các doanh nghiệp trong và ngoài nước.