Lao động là một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng như của tất cả các hoạt động trong đời sống văn hoá, kinh tế - xã hội.
Cùng với sự phát triển của các doanh nghiệp, các khu công nghiệp, lao động đang trở thành vấn đề cấp thiết, dần trở thành bài toán cần sớm có lời giải cho sự phát triển của các Khu công nghiệp.
Số lượng lao động qua các năm đều có sự tăng trưởng nhanh, điều đó đã chứng minh sự phát triển và gia tăng về số lượng doanh nghiệp đầu tư, đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong các khu công nghiệp.
Tính đến ngày 30/11/2010, với 230 doanh nghiệp đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh, các KCN Bắc Ninh đã sử dụng 56.874 lao động, tăng 15.551 lao động so với cuối năm 2009, đạt 155,51% so với kế hoạch năm 2010. Trong đó, lao động địa phương là: 25.678 người chiếm 45,15%; lao động nữ là 35.648 người, chiếm 62,68%. Nhu cầu tuyển dụng lao động của các doanh nghiệp còn rất lớn, khoảng trên 15.000 lao động trong năm 2010, nhưng nhiều doanh nghiệp chưa tuyển đủ nhu cầu của mình. 1 số doanh nghiệp lớn: Cty cổ phần may Sông Hồng, Công ty TNHH Sumitomo Electric Interconnect Products Việt Nam, Công ty TNHH Samsung Electronics Việt Nam, Công ty TNHH Canon Việt Nam; Công ty TNHH Emtech Việt Nam…số lượng lao động tuyển dụng thấp hơn nhiều so với nhu cầu tuyển dụng (Công ty TNHH Samsung Electronics Việt Nam nhu cầu tuyển dụng năm 2010 là trên 8.000 người nhưng đến thời điểm hiện tại mới tuyển được trên 6.000 người). Điều đó cho thấy cung về lao động không đủ đáp ứng cầu về lao động.
Thời gian qua, mỗi doanh nghiệp khu công nghiệp áp dụng các hình thức cung cấp thông tin tuyển dụng, thực hiện việc tuyển dụng theo các phương thức khác nhau. Hình thức thông tin tuyển dụng được các doanh nghiệp áp dụng phổ biến là qua hệ thống thông tin đại chúng như báo, đài truyền hình, đài phát thanh của các địa phương, sàn giao dịch việc làm, các trung tâm giới thiệu việc làm của Tỉnh đoàn, Liên đoàn lao động tỉnh. Có doanh nghiệp trực tiếp tổ chức các buổi hội thảo với chính quyền địa phương để thực hiện việc cung cấp thông tin tuyển dụng lao động như Canon, Samsung.
Trước thực trạng thiếu nguồn lao động cả về số lượng và chất lượng, một số các doanh nghiệp đã tổ chức các chuyến công tác tại các tỉnh lân cận, các tỉnh miền núi phía Bắc và các tỉnh miền Trung để thực hiện công tác tuyển dụng lao động, điển hình là các doanh nghiệp Canon, Samsung, may Sông Hồng, Sumitomo, Em tech...
Theo thống kê, nhu cầu của doanh nghiệp trong quý 4/2010 và dự kiến có thể kéo dài đến quý 1/2011, với 41 doanh nghiệp được điều tra, có nhu cầu tuyển dụng 12.576 lao động, trong đó: khoảng 5% là nhu cầu về lao động có trình độ đại học, cao đẳng; 95% lao động phổ thông (tốt nghiệp cấp 2 trở lên), 1 số doanh nghiệp có yêu cầu cao hơn cần lao động tốt nghiệp PTTH.
Thực tế cho thấy, về cuối năm doanh nghiệp cần tăng lao động, kể cả lao động thời vụ nhưng tuyển dụng quá khó khăn. Nhu cầu là vậy nhưng chỉ tiêu đạt được thấp. Riêng Công ty TNHH SamSung electronics Việt Nam có khá hơn do áp dụng hình thức tuyển dụng đa dạng, phong phú, các chế độ đãi ngộ cao hơn, rõ ràng và minh bạch hơn nhưng những tháng cuối năm cần hơn 7.000 người, qua gần 2 tháng tuyển dụng mới đạt được hơn 2.000 lao động. Tính từ đầu năm đến hết quý 3/2010, Công ty mới tuyển được 4.203 lao động, đáp ứng khoảng 60% so với nhu cầu. Các doanh nghiệp khác cũng trong tình trạng như vậy.
Từ thực tế nguồn cung lao động, dự báo về nhu cầu lao động trong thời gian tới và thực tế công tác tuyển dụng, sử dụng lao động của các doanh nghiệp khu công nghiệp thời gian qua, cần có giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp tuyển dụng được lao động đủ về số lượng, đáp ứng về chất lượng:
Giải pháp mang tính dài hạn đó là: cần phát triển được nguồn lao động có đủ về số lượng và chất lượng.
Phát triển nguồn lao động đủ về số lượng và đáp ứng chất lượng cho các doanh nghiệp khu công nghiệp là giải pháp quan trọng hàng đầu.
Muốn vậy cần thực hiện tốt các nội dung sau:
- Về phía tỉnh Bắc Ninh:
+ Có chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo lao động trực tiếp và hỗ trợ các chương trình đào tạo có địa chỉ tại các trường dạy nghề cung cấp lao động cho các Khu công nghiệp Bắc Ninh.
+ Hoàn thiện chính sách thu hút lao động là người địa phương về làm việc tại các doanh nghiệp khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh khi tốt nghiệp các trường cao đẳng, đại học.
+ Quy hoạch quỹ đất và hỗ trợ đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng xã hội theo phương thức nhà nước và doanh nghiệp cùng làm như xây dựng nhà ở cho người lao động, các dịch vụ y tế, trường học, bệnh viện (hỗ trợ về việc dành quỹ đất cho việc xây dựng các cơ sở hạ tầng xã hội) phục vụ Khu công nghiệp. Mặt khác, cần có chính sách “giữ chân” người lao động ngoại tỉnh, coi họ như công dân của tỉnh.
+ Đầu tư nâng cao chất lượng các cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh, tiếp tục đẩy mạnh công tác xúc tiến đầu tư thành lập và xây dựng các trường cao đẳng, đại học, dạy nghề trên địa bàn tỉnh. Thực hiện tốt nội dung này, nguồn lao động của Bắc Ninh sẽ được bổ sung một bộ phận là sinh viên từ các tỉnh khác đến học ở lại làm việc tại Bắc Ninh.
Các giải pháp ngắn hạn:
Bên cạnh giải pháp dài hạn trên, để hỗ trợ doanh nghiệp khu công nghiệp thực hiện có hiệu quả công tác tuyển dụng lao động cần thực hiện tốt các giải pháp sau:
Một là, tư vấn doanh nghiệp về công tác tuyển dụng.
Thực chất của công tác tư vấn doanh nghiệp trong việc tuyển dụng lao động là nhằm giúp các doanh nghiệp tuyển dụng được lao động đủ về số lượng và đảm bảo về chất lượng.
Để thực hiện tốt công tác tư vấn tuyển dụng cho doanh nghiệp trước hết cần hướng dẫn doanh nghiệp xây dựng cơ cấu tuyển dụng lao động. Đồng thời phải cung cấp cho họ những thông tin chính xác về nguồn lao động từ các địa phương.
Trên hai nguồn thông tin trên, tư vấn cho doanh nghiệp về địa điểm có thể liên hệ tuyển dụng, các hình thức cung cấp thông tin tuyển dụng…
Để xác định rõ nhu cầu tuyển dụng lao động của doanh nghiệp có thể thực hiện qua 2 cách sau:
Cách 1: Yêu cầu doanh nghiệp nêu rõ nhu cầu về lao động trong hồ sơ đăng ký đầu tư.
Cách 2: Yêu cầu doanh nghiệp cung cấp nhu cầu về lao động khi tiến hành triển khai đầu tư xây dựng nhà xưởng.
Đối với lao động thời vụ có thể sử dụng nguồn lao động có độ tuổi từ 35-45. Hiện nguồn lao động này đang chưa được sử dụng nhiều trong các doanh nghiệp khu công nghiệp cho dù họ vẫn còn sức khoẻ, năng lực và có kinh nghiệm làm việc tốt.
Hai là, hỗ trợ các doanh nghiệp thiết lập mối quan hệ với các địa phương, các cơ sở đào tạo trong và ngoài tỉnh.
Ngoài việc hỗ trợ các doanh nghiệp sử dụng thông tin về tuyển dụng qua các phương thiện thông tin đại chúng cũng cần thiết phải hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng mối liên hệ với các cơ sở đào tạo trong và ngoài tỉnh để tuyển dụng lao động từ học sinh, sinh viên các trường; phối hợp liên kết trong công tác đào tạo, gắn đào tạo tập trung trong các trường với địa chỉ doanh nghiệp thông qua hợp đồng đào tạo và tuyển dụng.
Ba là, bổ sung các thông tin về tuyển dụng lao động của các doanh nghiệp khu công nghiệp vào chương trình hướng nghiệp dạy nghề tại các trường phổ thông trung học cho học sinh, đặc biệt là đối với học sinh lớp 12.
Bốn là, nâng cao hiệu quả và đổi mới phương thức hoạt động của các trung tâm giới thiệu việc làm, sàn giao dịch việc làm; tiếp tục thực hiện chương trình hỗ trợ chi phí xây dựng trang Website cho các doanh nghiệp.
Thực tế cho thấy hiện nay các trung tâm giới thiệu việc làm chỉ là nơi cung cấp các thông tin về tuyển dụng, tiếp nhận hồ sơ đăng ký tuyển dụng của người lao động, việc phỏng vấn tuyển dụng hoặc thi tuyển vẫn do các doanh nghiệp thực hiện, điều này làm lãng phí và tốn rất nhiều thời gian cho cả doanh nghiệp và người lao động. Hoạt động của sàn giao dịch được tổ chức theo định kỳ, số lượng lao động đến để giao dịch nhiều nhưng doanh nghiệp lại tuyển được ít không đáp ứng nhu cầu; hoạt động của các trung tâm và sàn giao dịch cần xây dựng kho dự liệu nguồn lao động để các doanh nghiệp khai thác qua mạng.
Áp dụng hình thức này thì người lao động và doanh nghiệp có thể kết nối với nhau thông qua trang Web mà không cần tốn nhiều thời gian.
Năm là, cần hỗ trợ cho Trung tâm dịch vụ, Ban quản lý các KCN là đầu mối, thực hiện thí điểm các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong công tác tuyển dụng lao động.
Sáu là, Tỉnh cần nghiên cứu chính sách phù hợp, hỗ trợ doanh nghiệp nhằm để khuyến khích họ phối hợp với các đơn vị quốc phòng đón trước lực lượng thanh niên sắp hoàn thành nghĩa vụ quân sự về làm việc tại các khu công nghiệp hoặc lồng ghép định hướng nghề nghiệp vào chương trình huấn luyện trong thời gian tại ngũ.
Tuy nhiên, để hỗ trợ tốt doanh nghiệp tuyển dụng lao động đáp ứng nhu cầu cần thực hiện đồng bộ các giải pháp vì mỗi giải pháp đặt ra đều nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp tuyển dụng được lao động theo các khía cạnh, mối quan hệ khác nhau, lao động được tuyển dụng cũng đáp ứng các nhu cầu khác nhau trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các giải pháp đặt ra không chỉ cần có sự đồng tâm hỗ trợ của chính quyền, các cấp, các ngành tỉnh Bắc Ninh mà cần thiết phải có sự nỗ lực phối hợp cùng thực hiện của các doanh nghiệp. Đồng thời cần thường xuyên nghiên cứu, bổ sung và điều chỉnh các giải pháp đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế./.
Hoàng Thị Thu Hải
